W ubiegły piątek 23.02.2024 odbyło się u nas pierwsze ze spotkań z nowego cyklu pt. „Spotkania polsko-niemieckie. Literatura Sztuka Historia” pt. „Zbigniew Herbert, Karl Dedecius: „Kochany Karolu, Mecenasie i Ciemiężco”.
Było to spotkanie z wydawcą listów. Spotkanie z wydawcą listów – profesorem Przemysławem Chojnowskim. Spotkanie poprowadziła dr hab. Katarzyna Lukas, prof. UG.
Przedmiotem spotkania była książka dokumentująca wieloletni epistolarny dialog między dwoma intelektualistami i mistrzami słowa, wybitnymi postaciami życia literackiego w Polsce i w Niemczech: poetą Zbigniewem Herbertem i jego tłumaczem Karlem Dedeciusem. Obszerny, ponad 500-stronicowy tom, zawierający oprócz listów także bogaty materiał ikonograficzny, to rezultat blisko 15-letniej pracy edytorskiej prof. Przemysława Chojnowskiego z Instytutu Slawistyki Uniwersytetu Wiedeńskiego, wybitnego znawcy spuścizny Karla Dedeciusa, w latach 2001-2003 opiekuna archiwum tłumacza w Collegium Polonicum w Słubicach.
Potężny blok listów, które przez blisko 40 lat krążyły pomiędzy Karlem Dedeciusem a Zbigniewem Herbertem, nie jest wyłącznie dokumentem ich życiowych perypetii pozwalającym zajrzeć za kulisy literackiej działalności. Stanowi on również świadectwo pasjonującego dialogu, w którym przeglądają się zarówno sylwetki twórcze Dedeciusa i Herberta, jak i ówczesne uwarunkowania rynkowe, kulturowe, a nawet polityczne. Badacze polsko-niemieckich stosunków literackich – czy szerzej: kulturowych – od dawna czekali na publikację korespondencji obu mistrzów słowa. Wydanie całości listów, opatrzenie ich stosownym wstępem i komentarzami to zasługa Przemysława Chojnowskiego. Tom pod jego redakcją zawiera pełną korespondencję obu partnerów dialogu, czyli ponad 50 listów. Każdy z nich został uzupełniony o stosowne objaśnienia związane z biografią obu respondentów. Publikację poprzedza także obszerny wstęp, który odsłania znaczenie i wagę korespondencji Herberta i Dedeciusa w dialogu kulturowym pomiędzy Polską a Niemcami.
Spotkanie było okazją do rozmowy na szereg tematów dotyczących stosunków polsko-niemieckich. Autorzy korespondencji poruszają bowiem niezwykle różnorodne kwestie: czysto językowe (związane z tłumaczeniem dzieł Herberta), sprawy dotyczące niemieckiej polityki wydawniczej i promocji przekładów w niemieckich mediach, problemy polskiej tradycji literackiej, życia intelektualnego, losów polskiej emigracji, miejsca Polski w Europie, jej zmienionych po 1945 r. granic czy wreszcie złożonych relacji polsko-niemieckich. Nie brak tu także motywów gdańskich: w relacjach z licznych podróży Herberta w kraju i za granicą wspominane są jego wizyty z wykładami w Gdańsku.
Naszym gościem był prof. Przemysław Chojnowski – slawista i translatolog, docent w Instytucie Slawistyki oraz Centrum Translatologii Uniwersytetu Wiedeńskiego, stypendysta m.in. Fulbrighta (Seattle, USA). Autor m.in. monografii o warsztacie translatorskim Karla Dedeciusa (2005) oraz o twórczości Petera (Piotra) Lachmanna (Liminalność i bycie „pomiędzy” w twórczości Petera (Piotra) Lachmanna. Studium literacko-kulturowe. Universitas, Kraków 2020). Opiekun naukowy, badacz i wydawca spuścizny epistolarnej Karla Dedeciusa.
Spotkanie poprowadziła dr hab. Katarzyna Lukas – germanistka, profesor nadzwyczajny w Instytucie Filologii Germańskiej Uniwersytetu Gdańskiego. Zainteresowania naukowe: przekładoznawstwo, komparatystyka literacka, problematyka pamięci kulturowej, biografie tłumaczy. Autorka dwóch monografii: o niemieckich przekładach poezji Mickiewicza oraz o związkach pamięci, przekładu i obcości jako kategorii literaturoznawczych. Ostatnio współredagowała 47. numer „Przekładańca” pt. Biografia translatorska: między przekładoznawstwem a biografiką (ukaże się na początku 2024).
Dziękujemy za fantastyczne spotkanie, nowe inspiracje i ogromną wiedzę, którą obdarzył nas prof. Chojnowski.
Wielkie podziękowania kierujemy też do prof. Katarzyny Lukas z Instytut Filologii Germańskiej UG za zainspirowanie nas pomysłem, perfekcyjną współorganizację wydarzenia i poprowadzenie go!
Fot. Magdalena Drzemnicka.
