25.11.2023 odbyło się oprowadzanie kuratorskie po międzynarodowej wystawie o Johannie Gottfriedzie Herderze, którą na co dzień obejrzeć można w Bibliotece Głównej UG (Gdańsk, ul. Wita Stwosza 53) do 18.12.2023. Oprowadzanie kuratorskie poprowadziła kierowniczka Muzeum w Morągu, z którego pochodził Herder i równocześnie kuratorka polskiej części wystawy – Angelika Rejs.
Dlaczego warto było obejrzeć tę wystawę z przewodniczką? Przede wszystkim dlatego, że ten urodzony jakże niedaleko od Gdańska niemiecki pisarz, filozof historii i jeden z głównych prekursorów nowego nurtu w literaturze niemieckiej zwanego „Sturm und Drang” to jedna z ważniejszych postaci kultury niemieckiej XVIII wieku. Ale również dlatego, że wystawa bardzo plastycznie przedstawia życiorys Herdera, który wyraźnie pokazuje, że urodzonym niedaleko od Gdańska bliżej było do kręgu kultury Prus Wschodnich, a nawet innych zachodnich landów niemieckich, niż do powiązań z Polską. W końcu urodzony w Morągu w biednej rodzinie Herder na studia – i to tylko dzięki szczęśliwemu przypadkowi – wyjechał do Królewca, a po przygodach związanych z podróżą po Europie zatrzymał się na dłużej najpierw w Strassburgu, potem w Bückeburgu, aż w końcu osiadł w Weimarze.
Spotykał się, a nawet przyjaźnił z wieloma ważnymi dla epoki osobistościami – Goethem, Schillerem, był uczniem Kanta i Hammana, a ślady tych powiązań znajdziemy na wystawie w postaci grafik, listów, mapek. Poznając losy Herdera, poznajemy tak na prawdę tamtejszą codzienną rzeczywistość – zarówno w Rydze, która była wówczas największym w Rosji miastem portowym o przywilejach i swobodach demokratycznych, jak i w prowincjonalnym, rządzonym przez księcia-despotę Bückeburgu w Dolnej Saksonii oraz w Weimarze, który w tym czasie zmienia się w ośrodek rozkwitu myśli oświeceniowej.
Wystawa przybliżyła nam też dorobek Herdera, od jego przekonania o tym, że filozof powinien mówić takim językiem, żeby być rozumianym, przez jego zaprzeczenie dotychczasowego lekceważącego podejścia do problemu wzoru i naśladownictwa w odniesieniu do literatury lokalnej, jego rozmyślania nad „Biblią” jako dokumentem historycznym i literackim, po jego teorię – na tamte czasy przełomową – o ludzkim pochodzeniu języka.
Dzięki wystawie poznaliśmy jego żonę Karolinę Flachsland, widzimy na grafikach w otoczeniu jego przyjaciół, rozmówców, ale też jego codziennych przedmiotów.
Kto nie był na samym oprowadzaniu może się jednak zapoznać jeszcze z wystawą i postacią Herdera – jako człowieka, myśliciela, ale też przedstawiciela epoki oświecenia – do 18.12.2023.
Okazją do zorganizowania wystawy przez Fundację im. Johanna Gottfrieda Herdera, której pracami kierował prof. Mirosław Ossowski z Instytutu Filologii Germańskiej UG i naszego kuratorskiego oprowadzania było ogłoszenie roku akademickiego 2023/24 Rokiem Herdera, a w dniu 02.10.2023 odbył się wernisaż tej międzynarodowej wystawy, która pokazywana będzie do 18.12.2023. Na naszej stronie w aktualnościach znajdziecie relację z jej otwarcia.
Na wystawie prezentowane są eksponaty udostępnione przez Muzeum im. Johanna Gottfrieda Herdera w Morągu, które jest oddziałem Muzeum Warmii i Mazur w Olsztynie. Mają one przedstawiać formy upamiętnienia Herdera w Morągu, historię powstania muzeum jego imienia w tamtejszym ratuszu, stworzenie stałej wystawy w Pałacu Dohnów i postawienie pomnika. Oprócz eskpozycji z Morąga pokazana została dwujęzyczna polsko-niemiecka wystawa planszowa o Herderze, opracowana przez Centrum Kultury Prus Wschodnich w Ellingen w Bawarii.
Patronat Honorowy przejęli rektor UG prof. dr hab. Piotr Stepnowski i Konsul Generalna Niemiec w Gdańsku Cornelia Pieper. Uroczystość otwarcia wystawy uświetniła swą obecnością pani Minister Gospodarki, Transportu, Rolnictwa i Winiarstwa kraju związkowego Nadrenia-Palatynat w Niemczech Daniela Schmitt. W otwarciu wzięła udział kierownik Muzeum w Morągu, a równocześnie kurator polskiej części wystawy Angelika Rejs. Obecni byli także dyrektor Centrum Kultury Prus Wschodnich w Ellingen Gunter Dehnert i były dyrektor Wolfgang Freyberg.
