29.11.2024 gościł w u nas dr Dariusz Pakalski z wykładem „Kant, czyli o prawie do kłamstwa z miłości do ludzi”.
O czym dowiedzieliśmy się na spotkaniu?
Filozofia moralności Immanuela Kanta jest jednym z najbardziej surowych systemów etycznych w historii. Według filozofa jest ona odpowiedzią na drugie z fundamentalnych pytań zadawanych przez człowieka. Pierwsze dotyczy tego, co jest (czyli: co mogę wiedzieć?), natomiast pytanie moralne dotyczy tego, co być powinno (czyli: co powinienem czynić?), jak powinienem się zachowywać. Jest to wiedza ponadczasowa i niezależna od potocznego doświadczenia, tzn. nawet gdyby wszyscy ludzie kłamali, ciągle pozostaje prawdą, że nie powinni tego robić. Surowość i bezwzględna „nieżyciowość” etyki Kantowskiej polega na tym, że zasad moralnych należy przestrzegać niezależnie od okoliczności: wymówką dla popełnienie kłamstwa nie może być zasada „mniejszego zła”, ani nawet tzw. „miłość ludzka”, powinienem mówić prawdę bez względu na cenę, jaką przyszłoby za to zapłacić, nawet jeżeli stawką miałoby być ludzkie życie. Nie my jesteśmy powołani do tego, by o nim decydować, my mamy postępować moralnie, a w ekstremalnych przypadkach decyzję należy pozostawić Opatrzności. Podobnie rzecz ma się z innymi występkami; Kant odwołuje się tu do przykładów lenistwa i skąpstwa. W tle pozostaje pytanie, czy tak surowy system etyczny mógłby powstać w głowie filozofa, który sam we własnym życiu zmuszony byłby do rozwiązywania poważnych dylematów moralnych. Kant jak wiadomo do tego zmuszony nie był.
Dr Dariusz Pakalski z Instytut Filologii Germańskiej UG jest doktorem filozofii i literaturoznawcą. Specjalizuje się w filozofii niemieckiej od Kanta do egzystencjalizmu oraz w literaturze niemieckojęzycznej od Goethego po Tomasza Manna. Jego doktorat poświęcony był „Czarodziejskiej górze” Tomasza Manna. Jest on autorem licznych publikacji poświęconych literaturze i filozofii niemieckiej, w zakresie tej ostatniej duża ich część poświęcona jest Kantowi.
Był to już ostatni wykład z cyklu „Zainspiruj się… niemiecką filozofią” w tym roku. Na następne zapraszamy w drugiej połowie 2025 roku.
A kto z Was już tęskni za tymi spotkaniami, tego zapraszamy na naszą stronę w drugiej połowie grudnia, na której znajdziecie podcasty, które powstały na podstawie tegorocznych wykładów.
