Zapraszamy do wysłuchania podcastu autorstwa dr. Dariusza Pakalskiego – doktorem filozofii i literaturoznawcą. Jest to już piąty podcast z serii „Zainspiruj się… niemiecką filozofią”, który ujmuje najważniejsze wątki z wykładu, który wygłosił u nas pan doktor 29.11.2024 pt. „Kant, czyli o prawie do kłamstwa z miłości do ludzi”.
O czym był wykład, a zatem o czym jest podcast?
Filozofia moralności Immanuela Kanta jest jednym z najbardziej surowych systemów etycznych w historii. Według filozofa jest ona odpowiedzią na drugie z fundamentalnych pytań zadawanych przez człowieka. Pierwsze dotyczy tego, co jest (czyli: co mogę wiedzieć?), natomiast pytanie moralne dotyczy tego, co być powinno (czyli: co powinienem czynić?), jak powinienem się zachowywać. Jest to wiedza ponadczasowa i niezależna od potocznego doświadczenia, tzn. nawet gdyby wszyscy ludzie kłamali, ciągle pozostaje prawdą, że nie powinni tego robić. Surowość i bezwzględna „nieżyciowość” etyki Kantowskiej polega na tym, że zasad moralnych należy przestrzegać niezależnie od okoliczności: wymówką dla popełnienie kłamstwa nie może być zasada „mniejszego zła”, ani nawet tzw. „miłość ludzka”, powinienem mówić prawdę bez względu na cenę, jaką przyszłoby za to zapłacić, nawet jeżeli stawką miałoby być ludzkie życie. Nie my jesteśmy powołani do tego, by o nim decydować, my mamy postępować moralnie, a w ekstremalnych przypadkach decyzję należy pozostawić Opatrzności. Podobnie rzecz ma się z innymi występkami; Kant odwołuje się tu do przykładów lenistwa i skąpstwa. W tle pozostaje pytanie, czy tak surowy system etyczny mógłby powstać w głowie filozofa, który sam we własnym życiu zmuszony byłby do rozwiązywania poważnych dylematów moralnych. Kant jak wiadomo do tego zmuszony nie był.