1.03.2024 odbył się u nas kolejny z wykładów z cyklu „Gdańsk w czasach Johanna Gottfrieda Herdera”.
Alicja Andrzejewska–Zając – kustoszka w Pracowni Grafiki Oddziału Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego w Gdańsku – przybliżyła nam postać i twórczość Daniela Chodowieckiego i fenomen osiemnastowiecznej grafiki narracyjnej.\
Daniel Chodowiecki urodził się w Gdańsku ze związku hugenotki, córki złotnika Daniela Ayrera oraz Gotfryda Chodowieckiego, wywodzącego się ze strony ojca od szlachty polskiej. Jego dziadek Christian Chodowiecki był kupcem i ze względu na interesy zdecydował się osiąść w Gdańsku, gdzie zajął się handlem zbożem. Początkowo zgodnie z rodzinną tradycją Daniel również wykonywał zawód kupca. W siedemnastym roku życia wysłano go na praktykę handlową do Berlina, gdzie spędził większość życia. Został tam dyrektorem Pruskiej Akademii Sztuki.
Dwieście pięćdziesiąt lat temu Daniel Chodowiecki odbył podróż z Berlina do rodzinnego Gdańska, którą zilustrował ponad stoma rysunkami. Jest to narracja na miarę współczesnego komiksu, którego bohaterem jest sam autor. Chodowiecki zamienił niezwykle popularną w osiemnastowiecznej Europie formę opisu podróży w sekwencje obrazowe tworząc dzieło o niezwykłej wartości dokumentacyjnej. Obecnie rysunkowy dziennik artysty znajdujący się w Akademie der Künste w Berlinie pozostaje jednym z ważniejszych źródeł na temat osiemnastowiecznego Gdańska. To właśnie ten niezwykły dar obserwacji i przenikliwość spojrzenia, które możemy dostrzec w tym krótkim, ośmiotygodniowym, gdańskim epizodzie jego twórczości, uczyniły Chodowieckiego jednym z najbardziej rozchwytywanych oświeceniowych ilustratorów. Liczne miniaturowe ryciny, winiety, karty tytułowe jego autorstwa zdobiące najbardziej poczytne wówczas wydawnictwa rozsławiły nazwisko gdańszczanina w całej Europie i cieszyły się ogromną popularnością wśród ówczesnych kolekcjonerów, także w Gdańsku.
Czy popularność Chodowieckiego wynikała wyłącznie z jego wyjątkowego talentu? Co artysta chciał przekazać za pomocą swojej twórczości? Jaką funkcję pełniła ilustracja w literaturze oświeceniowej i dlaczego w Gdańsku znajduje się jeden z największych zespołów rycin i rysunków tego artysty w Europie?
Przez świat wyobraźni Chodowieckiego poprowadziła nas Alicja Andrzejewska-Zając – kustoszka w Pracowni Grafiki Oddziału Sztuki Dawnej Muzeum Narodowego w Gdańsku, absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Gdańskim. Autorka oraz współautorka wielu wystaw, publikacji naukowych i popularno-naukowych. Jej zainteresowania badawcze to historia grafiki europejskiej i kolekcjonerstwa.
Pani Kustosz Alicji Andrzejewskiej-Zając bardzo dziękujemy za pasjonujący wykład, a publiczności za liczne pytania.
Fot. Piotr Mróz, Anna Kowalewska-Mróz.
