Kilka lat temu obejrzałam film „Ściana” z bardzo popularną w Niemczech aktorką Martiną Gedeck. Film oparty jest na powieści Marlen Haushofer, która urodziła się w Górnej Austrii w 1920 roku.
Uważam, że zarówno film, jak i książka są bardzo interesujące.
Narratorką książki jest kobieta, która chce spędzić kilka dni w górach Górnej Austrii ze swoją kuzynką i jej mężem. Jednak już następnego dnia zostaje w lesie i w domku myśliwskim tylko z psem swoich krewnych i musi zmienić swoje życie.
Jest odcięta od cywilizacji przez niewidzialną, szklaną ścianę, która wydaje się otaczać cały obszar. Za ścianą ludzie stoją skamieniali, nieruchomi, sztywni w swojej postawie. Nie zauważają również kobiety.
Pies Lux staje się jej najbliższym i jedynym przyjacielem. Bohaterka opiekuje się krową, która któregoś dnia znalazła się w pobliżu domku myśliwskiego i która daje jej mleko, oraz kotem. Dba o siebie i swoje zwierzęta, poluje z wielkim wysiłkiem, przygotowuje zapasy na zimę, zbiera jagody w lesie, kosi trawę dla krowy, którą doi, bada naturę i kosmos.
Nadzieja na odnalezienie coraz bardziej zanika, a bohaterka postanawia spisać to, co się wydarzyło, na znalezionych kartkach. Pisze, ponieważ boi się ciemności i utraty zmysłów.
Pisze o swoich dwóch życiach, przeszłym jako żona i matka oraz obecnym jako samowystarczalna kobieta.
Wiele wątków książki pozostaje otwartych, takich jak zniknięcie jej krewnych czy powstanie ściany.
„Ściana” to spokojna, melancholijna powieść z wieloma opisami przyrody. Refleksje głównej bohaterki są ciekawe i czasami radykalne, gdyż opisuje ona swoje dotychczasowe życie jako niewystarczające i degradujące. To opowieść o trudach i samotności mieszkanki miasta, która staje się silną kobietą.
Marlen Haushofer studiowała język niemiecki i literaturę w Wiedniu. Po ślubie zajmowała się domem i dziećmi oraz pracowała jako asystentka w gabinecie męża.
Książka została opublikowana w 1963 roku bez powodzenia. W latach 80-tych została odkryta przez ruch kobiecy i wolnościowy.
Książka stała się ponownie sławna po 2000 roku, kiedy pisarka i krytyk literacki Elke Heidenreich ogłosiła ją jedną ze swoich ulubionych książek.
Helena Rurys
Marlen Haushofer „Die Wand“
Vor einigen Jahren habe ich den Film „Die Wand“ mit der in Deutschland sehr beliebten Schauspielerin Martina Gedeck gesehen. Der Film basiert auf dem Roman von Marlen Haushofer, die 1920 in Oberösterreich geboren wurde.
Ich finde sowohl den Film als auch das Buch sehr interessant.
Die Ich-Erzählerin des Buches ist eine Frau, die mit ihrer Cousine und deren Mann ein paar Tage in den oberösterreichischen Bergen verbringen will. Doch schon am nächsten Tag bleibt sie nur mit dem Hund der Verwandten im Wald und in der Jagdhütte zurück und muss ihr Leben neu ordnen.
Von der Zivilisation ist sie durch eine unsichtbare, gläserne Wand abgeschnitten, die das gesamte Gebiet zu umschließen scheint. Hinter der Wand stehen die Menschen wie versteinert, bewegungslos, starr in ihrer Haltung. Auch die Frau nehmen sie nicht wahr.
Der Hund Lux wird ihr engster und einziger Freund. Sie kümmert sich um eine Kuh, die ihr zugelaufen ist und ihr Milch gibt, und um die Katze. Sie versorgt sich und ihre Tiere, geht mit großer Anstrengung auf die Jagd, bereitet Vorräte für den Winter vor, sammelt Beeren im Wald, mäht Gras für die Kuh, die sie melkt, erforscht die Natur und den Kosmos.
Die Hoffnung, gefunden zu werden, schwindet immer mehr und die Protagonistin beschließt, auf Zetteln, die sie findet, aufzuschreiben, was passiert ist. Sie schreibt, weil sie Angst hat, vor der Dunkelheit und davor, den Verstand zu verlieren.
Sie schreibt über ihre beiden Leben, das vergangene als Ehefrau und Mutter und das gegenwärtige als Selbstversorgerin.
Viele Themen des Buches bleiben offen, wie das Verschwinden ihrer Verwandten oder die Entstehung der Wand.
„Die Wand“ ist ein leiser, melancholischer Roman mit vielen Naturbeschreibungen. Interessant und sehr radikal sind die Reflexionen der Protagonistin, die ihr bisheriges Leben als unzureichend und degradierend bezeichnet. Es ist eine Geschichte über die Mühen und die Einsamkeit einer Großstädterin, die zu einer starken Frau wird.
Marlen Haushofer studierte Germanistik in Wien. Nach der Heirat kümmerte sie sich um Haushalt und Kinder und arbeitete als Assistentin in der Praxis ihres Mannes.
Das Buch wurde 1963 ohne Erfolg veröffentlicht. In 80 Jahren wurde es von der Frauen- und Freiheitsbewegung entdeckt.
Das Buch wurde nach dem Jahr 2000 wieder bekannt, als die Schriftstellerin und Literaturkritikerin Elke Heidenreich es zu einem ihrer Lieblingsbücher erklärte.
Helena Rurys